Top

Ο τρόμος του να πας στο σχολείο

Σάββατο, 6 Ιανουρίου 2024

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού - Ερευνητή

Όσο η βία των ανηλίκων αυξάνεται, ποσοτικά και ποιοτικά, τόσο περισσότερο φοβούνται οι υπόλοιποι μαθητές. Βλέπετε η βία έχει εισβάλει για τα καλά στο σχολείο, ενώ μέχρι πριν λίγο καιρό ασκούνταν κυρίως εκτός σχολείου. Τώρα όλο και περισσότερα περιστατικά βίας λαμβάνουν χώρα μέσα στα σχολεία. Τι πιο αναμενόμενο, λοιπόν, να ζουν οι μαθητές υπό καθεστώς τρόμου στη διάρκεια του σχολικού ωραρίου· δεν ξέρουν τι μπορεί να τους συμβεί και πότε θα τους συμβεί. Πώς να προστατευτούν; Όσο οι μαθητές ζουν υπό καθεστώς τρόμου είναι αδύνατο να μιλάμε για εκπαιδευτική διαδικασία. Το σχολείο, λοιπόν, θα σταματήσει να λειτουργεί στην πρέξη αν δεν μπορέσει να παρέχει στους μαθητές κλίμα ασφάλειας. Κι αν ήταν μέχρι τώρα απλά βαρετό, τώρα θα γίνει και μισητό αφού είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται σε ένα χώρο που δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει τη σωματική τους ακεραιότητα· δεν μιλάμε για την ψυχική. Κάτω από αυτές τις συνθήκες θα επιστρέψουν τη Δευτέρα οι μαθητές στα σχολεία τους.
Τα παιδιά που ήταν πιο συνεσταλμένα, τα παιδιά που είχαν κάτι διαφορετικό, ήταν πιο χοντρά ή πιο αδύνατα, πιο ψηλά ή πιο κοντά, όλα τα παιδιά που αποτελούσαν στόχο bulling μέχρι τώρα, από εδώ και πέρα θα τρέμουν με την είσοδό τους στο προαύλιο του σχολείου. Δεν μιλάμε για το Λύκειο. Μιλάμε για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο πια. Κι όμως η κοροϊδία και η βία υπήρχε πάντα. Απλά τώρα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.
Στο πρόγραμμα διεθνούς αξιολόγησης PISA, το 10% των μαθητών της Α Λυκείου ανέφεραν ότι δεν νιώθουν ασφαλείς στο σχολείο. Το 11% ανέφερε ότι έχει δει συμμαθητή του να κουβαλάει όπλο ή μαχαίρι. Το 17% ανέφερε ότι έχει παραστεί σε καβγά στο σχολείο όπου κάποιος τραυματίστηκε και το 20% ανέφερε ότι το σχολείο του βανδαλίστηκε.
Οι λόγοι είναι πολλοί και δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο, όπως δείχνει το πρόγραμμα PISA. Τον Σεπτέμβριο η Ελληνική Αστυνομία συνέλαβε 1.353 ανηλίκους για 1.201 υποθέσεις. Μεταξύ αυτών 292 συλλήψεις για κλοπές και ληστείες, 86 για πρόκληση σωματικών βλαβών, 28 για παράβαση της νομοθεσίας περί όπλων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η βία αφορά ανηλίκους 14 έως 17 ετών. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτοί. Η ηλικία έχει κατέβει πάρα πολύ. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα 7χρονου παιδιού σε Δημοτικό που το έγδυναν και έπαιζαν τρίλιζα στα οπίσθιά του. Η βία επίσης δεν έχει να κάνει με συγκεκριμένες γειτονιές ή με χαμηλό βιοτικό επίπεδο, όπως, συνέβαινε παλαιότερα. Θυμόμαστε όλοι το παιδί που του έδεναν πετονιά το λαιμό σε ιδιωτικό σχολείο των βορείων προαστίων ή το πρόσφατο περιστατικό στην Αγία Παρασκευή με δράστες μαθητές καλού ιδιωτικού σχολείου.
Η βία, λοιπόν, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε όλες τις χώρες αυξάνεται με απίστευτους ρυθμούς. Συνεπώς οι αιτίες δεν έχουν να κάνουν με τη χώρα μας. Δεν φταίει για την εμφάνισή της βίας η κυβέρνηση, το κράτος, η κοινωνία, το σχολείο, ο γείτονας ή όποιος άλλος. Φυσικά κανείς δεν κάνει τίποτα εδώ και χρόνια για να προλάβει τη γιγάντωσή και εδώ υπάρχουν οι ευθύνες. Ας δούμε μερικούς παράγοντες που δημιουργούν το φαινόμενο.

Η Εκπαίδευση στη βία

Η εκπαίδευση των παιδιών μας στη βία είναι συνεχής, σταθερή και συστηματική. Βία στις ταινίες και στις σειρές που βλέπουν. Βία στα videogames. Βία απειλές και bulling στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Βία στις αθλητικές συναντήσεις. Όπου και αν γυρίσουν κυριαρχεί η βία. Α, ξέχασα, υπάρχει και η σήμανση στην τηλεόραση για την καταλληλότητα κάθε εκπομπής. Και στο στοιχηματισμό υπάρχει προειδοποίηση ότι μπορεί να προκαλέσει εθισμό. Φυσικά αυτές οι προειδοποιήσεις είναι απλά αστείες.
Η εκπαίδευση στη βία γιγαντώθηκε με τον εγκλεισμό. Τα σημερινά παιδιά 10 έως 15 ετών ήταν 6 έως 10 όταν άρχισε ο εγκλεισμός. Μόνα στο σπίτι κολλημένα σε μια οθόνη μεγάλωναν χωρίς κοινωνική ζωή και φίλους. Έλαβαν υπερβολική δόση βίας και σχημάτισαν την εντύπωση ότι έτσι λειτουργεί ο κόσμος.

Η κοινωνία

Η κοινωνία λατρεύει τον ανταγωνισμό, τον “πόλεμο” δηλαδή. Πρέπει να γινόμαστε όλο και πιο ανταγωνιστικοί, πρέπει να είμαστε πάντα νικητές. Η ένταση που προκύπτει από τη μάχη που δίνει ο καθένας κάπου πρέπει να εκτονωθεί. Ακούς παντού για μάχες. Ο προεκλογικός λόγος στις αυτοδιοικητικές εκλογές ήταν γεμάτος μάχες που θα δώσουν οι υποψήφιοι, όπως σε κάθε εκλογική διαδικασία. Εντάξει για γέλια ήταν αλλά η συνεχής υπόσχεση για μάχες που θα κερδηθούν κάτι αφήνει.
Η κοινωνία λατρεύει το χρήμα. Η λογική έχω αρκετά χρήματα δεν χρειάζομαι άλλα θεωρείται… άρρωστη. Για να κερδίσεις περισσότερα χρήματα πρέπει να πολεμήσεις και να νικήσεις. Δεν υπάρχει καμία άλλη αξία. Βλέπεις διάφορους influencers, κενούς περιεχομένου, που πλουτίζουν και αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά. Άλλοι πλουτίζουν κλέβοντας και σκορπούν τα κλεμένα χρήματα. Δεν υπάρχει το κοινωνικό καλό, δεν υπάρχει το εμείς. Ουαί τοις ηττημένοις, είναι η λογική στην οποία πορευόμαστε.

Το σχολείο

Το σχολείο έχει μείνει σε άλλες εποχές. Δεν μπορεί να προσαρμοστεί στο παρόν και, φυσικά, δεν μπορεί να προετοιμάσει τα παιδιά για το μέλλον, που είναι και η αποστολή του. Πρόοδος θεωρείται να συμπληρώνουν οι εκπαιδευτικοί μία ατελείωτη χαρτούρα (ακόμη και ηλεκτρονική), χωρίς νόημα. Αν ρωτήσεις τους ιθύνοντες γιατί τόση χαρτούρα η απάντηση είναι ότι έτσι γίνεται παντού. Άρχισαν να προσλαμβάνουν και ψυχολόγους, για να κάνουν τις συνέπειες της βίας ηπιότερες. Πέραν αυτού τίποτα. Το ενδιαφέρον έχει στραφεί στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια.

Οι εκπαιδευτικοί

Οι εκπαιδευτικοί νιώθουν ανίσχυροι να αντιμετωπίσουν τη λαίλαπα. Είναι ανεκπαίδευτοι στα πρωτόγνωρα αυτά φαινόμενα. Φανταστείτε έναν άνθρωπο που έμαθε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο, που δεν έμαθε καν πώς να τα διδάσκει να πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που εμφανίζονται στο σχολείο και ξεκινούν, κυρίως, από το σπίτι. Αρκετοί εκπαιδευτικοί είναι και γονείς και προσπαθούν να βοηθήσουν όσο μπορούν αλλά δεν γνωρίζουν πώς.

Οι γονείς

Οι γονείς είμαστε αυτοδίδακτοι. Κανείς δεν μας έμαθε πώς πρέπει να αναθρέψουμε τα παιδιά μας. Ό,τι θυμόμαστε από τους δικούς μας γονείς και εγκρίνουμε το αναπαράγουμε. Ό,τι δούμε ή ακούσουμε γύρω μας και το θεωρούμε καλό προσπαθούμε να το κάνουμε πράξη. Πολλοί γονείς, όμως, είναι χαμένοι στον ανταγωνισμό της δουλειάς τους και δεν έχουν χρόνο, ούτε διάθεση. Κάποιοι άλλοι έκαναν παιδιά κατά λάθος, άλλοι πίστευαν ότι απλά έτσι έπρεπε να κάνουν. Άλλοι τα αντιμετωπίζουν ως κοινωνικό αξεσουάρ, άλλοι… ως pet. Τα συναισθηματικά παρατημένα παιδιά (μπουκωμένα στο χρήμα) έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, όπως και η βία.

Ο περίγυρος

Για να κερδίσει το σεβασμό των φίλων του ο έφηβος πρέπει να κάνει κάποιο κατόρθωμα. Οι εύκολες νίκες έρχονται εις βάρος των πιο ευάλωτων. Καζούρα το λέγαμε παλιά. Όποιος έδειχνε πιο ευάλωτος έπεφτε θύμα της καζούρας. Με τα χρόνια το πράγμα ξέφευγε και φτάσαμε στο bulling, που ξεκινά, τώρα πια, από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και αυξάνεται. Υπάρχει ανάγκη για όλο και πιο εντυπωσιακά επιτεύγματα για να ξεχωρίσεις.

Ο έφηβος

Νιώθει χαμένος. Προσπαθεί να χτίσει την προσωπικότητά του. Μιμείται τους επιτυχημένους, διότι πάντα έτσι κάνουν οι έφηβοι. Οι επιτυχημένοι, τα πρότυπα δηλαδή,  είναι, τώρα πια, άνθρωποι που πλούτισαν, αδιάφορο το πως, αρκεί που πλούτισαν. Ο Μασκ και ο Ζούκεμπεργκ, πρότυπα για πολλούς, και όχι μόνο εφήβους, σκέφτονται να λύσουν τις διαφορές τους παίζοντας ξύλο. Αυτοί οι άνθρωποι εμπνέουν τη νέα γενιά και πολλούς μεγαλύτερους, που θαυμάζουν το επιχειρηματικό τους ταλέντο και τους έχουν ως πρότυπα.

Οι λύσεις

Οι προτεινόμενες λύσεις εξαρτώνται από την οπτική του καθενός. Κάποιοι αστυνομικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για παρατημένα παιδιά από τις οικογένειές τους και λίγη φυλακή στους γονείς θα τους συνέτιζε, ώστε να ασχοληθούν με τα παιδιά τους. Πώς δια της βίας θα υποχρεωθεί ένας γονιός που αδιαφορεί για το παιδί του να νοιαστεί γι’ αυτό δεν το καταλαβαίνω. Οι πιο ήπιοι λένε ότι οι ψυχολόγοι στα σχολεία είναι απαραίτητοι, και όντως είναι. Μπορεί να εντοπίσουν και να προλάβουν δυσάρεστες καταστάσεις, όπως απόπειρες αυτοκτονίας, παρατημένα παιδιά και άλλες περιπτώσεις που χρήζουν βοήθειας.
Απαραίτητοι είναι οι ψυχολόγοι στα σχολεία. Δε γίνεται να αυτοσχεδιάζουν οι εκπαιδευτικοί. Αρκεί να έχουμε στο μυαλό μας ότι όλα αυτά είναι ασπιρίνες, που δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα, διότι το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και έχει να κάνει με την εξέλιξη της κοινωνίας μας που είναι προβληματική και οδηγεί σε αδιέξοδο μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

https://www.naftemporiki.gr/society/1561554/o-tromos-toy-na-pas-sto-scholeio/